923 shares
Ik snap 'm niet
Een spreekwoord, maar dan zonder woorden. Wat proberen deze emoji je te vertellen?
[tqb_quiz id='46183']
#spreekwoorden
923 shares
Ik snap 'm niet
Sla jij de spijker op zijn kop of sla je de plank mis? Test het met de 11 vragen in deze quiz!
[tqb_quiz id='41947']
923 shares
Ik snap 'm niet
Alweer een tijd geleden werd ik in een parfumwinkel aangesproken door een verkoper. Nadat ik hem op de hoogte had gesteld van mijn verwachte aankoop, gaf hij aan het product achter te hebben. Toen hij terugkwam uit het magazijn, zei hij me zojuist blij gemaakt te hebben met een dooie duif. Hij keek er een ook beetje beteuterd bij. Als een duif die net z’n laatste oortje had versnoept. Of eerder een broodkruimel.
Door: Sanne Breedveld
In ieder geval was mijn dag gemaakt. Wat een grandioze verspreking! Daar gingen mijn gedachten ook spontaan een beetje van fladderen. Want waarom vinden we eigenlijk dat het per se een dooie mus moet zijn? Daarbij klinkt dooie duif nog veel beter ook.
Nu zijn er wel meer mensen die erop los knutselen met spreekwoorden tegenwoordig. Dat is een interessante ontwikkeling, want er wordt ook beweerd dat we juist minder spreekwoorden gebruiken dan vroeger. De vraag is alleen of dat daadwerkelijk het geval is. Ik twijfel dan of we niet gewoon net zoveel spreekwoorden gebruiken, maar dan een wat creatievere versie van de bestaande.
Die nieuwe spreekwoorden brengen ook wel wat leven in de taal. Want waarom zouden we moeten vasthouden aan al onze oude spreekwoorden, maar voegen we wel ieder jaar een aantal nieuwe woorden toe aan de Van Dale? Van het woord 'pannenkoek' hebben we de spelling immers ook al een paar keer gewijzigd. Een vrijere invulling van een paar spreekwoorden zou dan toch ook moeten kunnen?
Ik wil daarom voorstellen dooie duif vanaf nu ook goed te keuren. Maar ook geef ze een kruimel en ze nemen het hele brood krijgt wat mij betreft een mooi plekje in het spreekwoordenboek. En wat dacht je van ik voel me bloemig. Daar zit een kern van waarheid in; een roos is toch ook een soort bloem. Iedereen begrijpt heus wel wat je bedoelt. Bovendien klinkt dat enorm aandoenlijk en sprookjesachtig.
In ieder geval zou ik me als een vis in het water voelen als we wat nieuwe spreekwoorden zouden opnemen. Maar liever nog zou ik me een duif in de lucht voelen, want dat is nog altijd beter dan een dooie duif.
Welke creatieve verandering van een spreekwoord zou jij wel in de Van Dale willen zien? Laat het ons weten in de reacties!
923 shares
Ik snap 'm niet
Ze zijn stokoud en springlevend: Nederlandse spreekwoorden. Hou je er net als ik van om soms zomaar een archaïsch spreekwoord in je vocabulaire te knallen om jezelf een schijn van intellect te geven? Het liefst zo’n spreekwoord waarvan je zelf stiekem ook denkt: waar slaat dit eigenlijk op? Dan moet je zeker het nieuwe Van Dale Spreekwoordenboek eens openslaan. Door Aafke Schoenmaker Waar al die Nederlandse spreekwoorden op slaan, kun je nu dus opzoeken in het Spreekwoordenboek van Ton den Boon, hoofdredacteur van de Dikke Van Dale. Elk spreekwoord krijgt een beknopte uitleg over de herkomst, gebruik en varianten. Kun je die uitdrukking in een zin gebruiken? Ja, voorbeelden uit kranten, romans en tijdschriften bewijzen dat de spreekwoorden echt nog recent gebruikt zijn. Daarnaast maken de korte informatieve hoofdstukjes over verschillende soorten spreekwoorden dat het boek meer leest als een boek en minder als een opsomming. In het boek staan zo’n vijfhonderd uitdrukkingen die vandaag de dag actief gebruikt worden. Geen zorgen, ik garandeer je dat er ook spreekwoorden in staan die je nog niet kent, maar die je vanaf nu absoluut gaat gebruiken. Wat dacht je van: 'Liever blo Jan dan do Jan'? Of: 'Hoe meer je in de stront roert, hoe harder het stinkt'? Den Boon heeft dus gekozen voor vijfhonderd spreekwoorden, een ‘harde kern’ die nog geregeld worden gebezigd. Dat maakt benieuwd naar de overige duizend (!) oubollige spreekwoorden in het Nederlands. Mogen we daar ook een boek over om die nieuw leven in te blazen?Is dit boek geschikt voor jou? JA: Als je een echte taalfanaat bent die graag onverwacht iets cryptisch als 'de mens is de mens een wolf’ zegt. NEE: Want je houdt niet van taal. Geeft niet, iedere ketter heeft zijn letter, zeg ik altijd maar.Auteur: Ton den Boon Uitgeverij: Van Dale Jaar: 2018 Aantal pagina’s: 392 __________________________________
Hebben of meer van Ton den Boon Lezen?
923 shares
Ik snap 'm niet
[intro]"Spreekwoorden, wie gebruikt die nou nog?" Zo reageren mensen vaak als ik opbiecht dat ik spreekwoorden verzamel: levenswijsheden uit grootmoeders tijd, die toch regelmatig van pas blijken te komen. U weet wel: 'als het kalf verdronken is, dempt men de put' of 'oefening baart kunst' of 'je moet het kind niet met het badwater weggooien'.[/intro] Door Ton den Boon Waarom ik zulke spreekwoorden verzamel? Vooral om vast te stellen dát ze nog worden gebruikt. Immers, als blijkt dat een uitdrukking niet meer wordt gebruikt, heeft het geen communicatieve functie meer en is het in feite niets anders dan een talige curiositeit uit de oude doos. Begrijp me niet verkeerd: ze zijn vaak leuk hoor, die spreekwoorden uit het grijze verleden en soms herinneren we ze nog uit onze jeugd, maar in de praktijk gebruikt vrijwel niemand meer spreekwoorden als 'om der wille van de smeer likt de kat de kandeleer' of 'als de dood ons nedervelt, is het uit met goed en geld'. Juist spreekwoorden die nog wél worden gebruikt, vind ik interessant. Die van het type 'als het kalf verdronken is, dempt men de put, 'oefening baart kunst' of 'je moet het kind niet met het badwater weggooien'. Niet alleen omdat zulke spreekwoorden op een beknopte wijze soms heel veel informatie kunnen overdragen, maar ook omdat ze – als onderdeel van de levende taal – aan verandering van vorm en soms ook betekenis onderhevig zijn.Halve spreekwoorden
Een mooi voorbeeld van variatie zijn ‘halve spreekwoorden’ van het type 'als het kalf verdronken is …', waar de lezer of toehoorder blijkbaar automatisch het tweede deel erbij denkt. Dat taalgebruikers met nóg minder woorden toe kunnen als het om spreekwoorden gaat, blijkt uit moderne varianten als 'kind, badwater' of 'kalf, put'. Op vergelijkbare wijze worden wel meer spreekwoorden - zelfs varianten die in hun volledige vorm tamelijk ouderwets worden gevonden - verkort tot spreekwoord 2.0. Blijkbaar slaan twitteraars en anderen die spreekwoorden op deze manier verkorten de taalkennis van hun lees- of luisterpartners behoorlijk hoog aan. Wie op Twitter ‘het spreekwoord schaap, dam’ leest, wordt geacht dat zelf te kunnen uitbreiden tot 'als één schaap over de dam is, volgen er meer'.Hedendaagse spreekwoorden
Hoeveel spreekwoorden nog courant zijn, kun je eigenlijk alleen maar nagaan door te tellen en te turven. Dat is precies wat ik de afgelopen jaren heb gedaan, ter voorbereiding van het Van Dale spreekwoordenboek, dat de afgelopen maand is verschenen. Van de ongeveer 2000 à 2500 spreekwoorden die je traditioneel in de oudere spreekwoordenboeken vindt, heb ik in krantendatabases van de afgelopen 25 jaar, maar ook op de sociale media beoordeeld of (en hoe) ze worden gebruikt. Ongeveer de helft ervan wordt nog weleens gebruikt, maar zo’n 500 à 600 traditionele spreekwoorden zijn nog echt courant, althans in de schrijftaal. Van sommige uitdrukkingen snap je meteen waarom ze in onbruik zijn geraakt. In het archaïsche spreekwoord 'vele honden zijn der hazen dood' (tegen overmacht kun je je moeilijk verweren) zit de ongebruikelijke formulering met een oude genitief ‘der hazen dood’ combinatie (de dood van de hazen) het voortbestaan van het spreekwoord in de weg. Het eveneens archaïsche spreekwoord 'als het huwelijk is om het gelletje, dan wordt het gauw een helletje' (van een huwelijk om financiële redenen wordt doorgaans geen van beide partners gelukkig) heeft geen toekomst meer door het door het rijm afgedwongen oude woord 'gelletje' (geld), maar misschien ook wel omdat er niet meer zo vaak ‘om het geld’ wordt getrouwd. Jammer, zult u misschien zeggen, die teloorgang der oude spreekwoorden, maar het is niet anders. En blijkbaar kunnen we in communicatief opzicht voldoende uit de voeten met de circa 500 à 600 spreekwoorden die we hebben overgehouden. Juist die harde kern van de spreekwoordenschat staat centraal in het nieuwe Van Dale spreekwoordenboek. En niet alleen de betekenis en de herkomst van de spreekwoorden worden beschreven, maar vooral ook de toepassing ervan.Maatschappelijke spreekwoorden
Voor wie de teloorgang van een deel van de oude spreekwoordenschat écht aan het hart gaat: door verdwenen spreekwoorden af te stoffen en opnieuw te gaan gebruiken kunt ú ze misschien een comeback bezorgen. Daarnaast zorgt de aanhoudende vernieuwing van de taal voor een beperkte verrijking van de bestaande spreekwoordenschat. 'De leugen regeert'; 'alles van waarde is weerloos'; 'achter elke sterke vent staat een vrouw'; 'het is eenzaam aan de top' – het zijn allemaal spreekwoorden die er honderd, soms vijftig en soms dertig jaar geleden nog niet waren. Soms weerspiegelen veranderingen in de spreekwoordenschat maatschappelijke veranderingen. Zo heeft het oude (en nog niet helemaal verdwenen) spreekwoord 'ieder huisje heeft zijn kruisje' (in ieder gezin is weleens verdriet of tegenslag) in de ontkerstende en geïndividualiseerde samenleving waarin we nu leven een adequate opvolger gevonden in het aan het Engels ontleende spreekwoord 'in ieders leven moet wat regen vallen'. Het moge duidelijk zijn: net als onze woordenschat verandert ook onze spreekwoordenschat. Spreekwoorden gaan en komen, maar de belangrijkste constatering is dat we kennelijk nog altijd behoefte hebben aan oude, beproefde levenswijsheden om met elkaar te communiceren. En zolang die behoefte er is, zullen we (oude en nieuwe) spreekwoorden blijven gebruiken. [line]
WINNEN!
Het spiksplinternieuwe Van Dale Spreekwoordenboek is samengesteld door Dikke Van Dale-hoofdredacteur Ton den Boon en biedt een compleet overzicht van de meest gangbare Nederlandse en Vlaamse spreekwoorden – verlucht met kleurrijke illustraties, korte essays over de herkomst van onze spreekwoorden en vele citaten uit de Nederlandse en Vlaamse media en literatuur. En wij mogen er maar liefst vijf weggeven! Hoe? Deel jouw favoriete spreekwoord met ons in een reactie op onze site of socialmediakanaal en wie weet, valt het boek binnenkort bij jou op de mat! [line]
Over Ton den Boon
Toon den Boon is een behoorlijk bezige bij; niet alleen is hij al sinds de jaren negentig hoofdredacteur van de Dikke van Dale, hij runt ook nog zijn eigen uitgeverij De Weideblik en heeft al heel wat boeken op zijn naam staan, waaronder het Verdwijnwoordenboek en het erotisch woordenboek 'De Taal der liefde'. Ook voor Taalvoutjes - het jubileumboek schreef hij een prachtige column over 'boeren met worsten'. Die zouden in het erotisch woordenboek niet misstaan!
Ik wil meer lezen ...
Dat kan! Hieronder vind je de boeken van Tons hand:
923 shares
Ik snap 'm niet
[intro]Van apen die uit mouwen komen tot honden in potten: het Nederlands zit vol rijke spreekwoorden die tot de verbeelding spreken. Maar over de grens kunnen ze er ook wat van! Voor onze scheurkalender van 2017 verzamelden we er 24 en we lichten onze tien favorieten nog een keertje voor je uit. Weet jij ook nog een mooi buitenlands spreekwoord? Laat het ons weten! Wie weet nemen we jouw inzending op in onze scheurkalender van 2019.[/intro]1. 'If wishes were horses, beggars would ride.'
Betekenis: Als alleen iets wensen ervoor zou zorgen dat het gebeurt, dan zouden zelfs de armsten alles hebben wat ze maar wilden.
2. 'A mentira tem perna curta.'
Betekenis: Uiteindelijk komt de waarheid toch wel boven tafel.
3. 'If the cockroach wants to rule over the chicken, then it must hire the fox as a body-guard.'
Betekenis: In elke situatie moet je je eigen zwakheden kennen en de beste strategie kiezen.
4. 'Ven di bobe volt gehat reder, volt zi geven a troleybus.'
Betekenis: Zeg niet steeds ‘wat als?’, maar focus op wat je hebt.
5. 'El matrimonio es la unica guerra donde dos enemigos duermen juntos.'
Dit spreekwoord behoeft geen uitleg, toch? ;)
6. 'Nie mój cyrk, nie moje małpy.'
Betekenis: Dat is niet mijn probleem.
7. 'Spiel nicht die beleidigte leberwurst.'
Betekenis: Voel je niet aangevallen.
8. 'Camaron que se duerme, se lo lleva la corriente.'
Betekenis: Je kunt maar beter niet lui zijn.
9. 'Близок локоток, да не укусишь.'
Betekenis: Het lijkt wel makkelijk, maar dat is het niet.
10. 'It is better to be a coward for a minute than dead for the rest of your life.'
Betekenis: Je kunt je soms maar beter gedeisd houden en voor lafaard uitgemaakt worden, dan iets doen waardoor je gevaar loopt.
Tja, de scheurkalender voor dit jaar is helemaal uitverkocht, maar gelukkig hebben we genoeg andere hebbedingen op voorraad. Benieuwd? Neem dan een kijkje in onze winkel!
923 shares
Ik snap 'm niet
Van apen die uit mouwen komen tot honden in potten: het Nederlands zit vol rijke spreekwoorden die tot de verbeelding spreken. Maar over de grens kunnen ze er ook wat van! Voor onze scheurkalender van 2017 verzamelden we er 24. Maar dat vonden we zo leuk dat we nog meer spreekwoorden op willen nemen in onze scheurkalender van 2019! Heb jij nog een mooi voorbeeld? Stuur dan nu in: [gravityform id="41" title="true" description="false"]
923 shares
Ik snap 'm niet
Natuurlijk zijn we gek op taalvouten, maar stiekem zijn we ook dol op spreekwoorden. Heb je er ooit bij stilgestaan hoe vreemd sommige uitdrukkingen zijn? 'Dat slaat als een tang op een varken' of 'Daar komt de aap uit de mouw' ... het zijn toch voorbeelden van zaken die in het echte leven zelden voorkomen. En dacht je dat wij Nederlanders een creatief volkje zijn, buitenlanders kunnen er ook wat van. In onze scheurkalender van 2017 lichtten we al een aantal prachtige uitdrukkingen uit (persoonlijk favoriet: 'Als oma wielen had, was ze een trolleybus') en nu hebben we nog 9 mooie voor je, ínclusief illustraties! Heb jij nog mooie internationale spreekwoorden? Deel ze in de reacties!
Met dank aan Viking – je weet wel, van de kantoorbenodigdheden – en Paul Blow voor de mooie tekeningen. Meer weten over deze uitdrukkingen? Kijk dan op Viking Blog!
923 shares
Ik snap 'm niet
In 'Taalvoutjes- de scheurkalender 2018' vind je zogenaamde breukspreuken; twee spreekwoorden die door elkaar gehusseld zijn en zo een nieuw spreekwoord vormen. Wat de spreekwoorden betekenen? Je leest het hieronder.1. Wie met honden omgaat, moet op de blaren zitten.
Wie met honden omgaat, krijgt vlooien. Wie met slechte mensen omgaat, neemt hun slechte gewoonten over. Wie zijn billen brandt, moet op de blaren zitten. Als je iets doms doet, moet je daar zelf de consequenties van dragen.2. Waar het paard aangebonden is, zal Mohammed tot de berg komen.
Waar het paard aangebonden is, moet het vreten. Je moet het doen met wat je hebt. Als de berg niet naar Mohammed komt, zal Mohammed tot de berg komen. Als iemand jou niet tegemoet wil komen, moet jij maar bereid zijn de minste te zijn en de ander tegemoet te komen.3. Zolang de ezel zakken draagt, trap je op zijn staart.
Zolang de ezel zakken draagt, heeft de mulder (molenaar) hem lief. Vaak doet iemand alleen aardig tegen een ander, zolang hij diegene nog ergens voor kan gebruiken. Als je over de duivel praat, trap je op zijn staart. Dit zeg je wanneer degene over wie je het nét had, toevallig aan komt lopen.4. In het huis van de gehangene, dansen de muizen op tafel.
In het huis van de gehangene, spreekt men niet van de strop. Als je weet dat een onderwerp pijnlijk voor iemand anders is, vermijd je het daarover te praten in zijn gezelschap. Als de kat van huis is, dansen de muizen op tafel. Wanneer er geen toezicht is van bijvoorbeeld ouders of een baas, doen kinderen of werknemers waar ze zin in hebben.5. Als de nood het hoogst is, vangen de kramers geld.
Als de nood het hoogst is, is de redding nabij. Vaak dient een oplossing zich aan, wanneer het probleem enorm en onoplosbaar lijkt te zijn. Als de gekken naar de markt gaan, vangen de kramers geld. Veel kooplust is gunstig voor kooplui.6. Zoals het klokje thuis tikt, is het kwaad kersen eten.
Zoals het klokje thuis tikt, tikt het nergens. Het is nergens zo goed als je het thuis hebt. Met hoge heren is het kwaad kersen eten. Als je te vertrouwelijk omgaat met je meerdere, dan loopt het vaak verkeerd af.7. Gij rommelt als een molen, maar weet niet waar de klepel hangt.
Gij rommelt als een molen, doch ik zie nog geen meel. Je doet wel belangrijk, maar ik zie nog geen resultaat. Hij heeft de klok wel horen luiden, maar weet niet waar de klepel hangt. Hij heeft ergens iets gehoord of gelezen, maar weet niet precies hoe de vork in de steel zit.8. Niemand zoekt een ander in de oven, behalve als er een deur in zit.
Niemand zoekt een ander in de oven, of hij is er zelf in geweest. Alleen wie zelf slecht is, denkt slecht over de ander. Men kan niet door een muur lopen, behalve als er een deur in zit. Je kunt alleen doen wat realistisch is.9. Een schip op het strand vergaat niet.
Een schip op het strand is een baken op zee. Je kunt leren van de fouten van anderen. Onkruid vergaat niet. Het is moeilijk het slechte op de wereld uit te roeien.10. Waar rook is, zijn alle katten grijs.
In het donker zijn alle katten grijs. Als de situatie niet helder is, kun je de zaken moeilijk beoordelen. Waar rook is, is vuur. Waar geruchten de ronde doen, is daar vast wel wat van waar.11. Als het kalf verdronken is, likt de kat de kandeleer.
Als het kalf verdronken is, dempt men de put. Pas als het al mis is gegaan, neemt men maatregelen. Om der wille van de smeer, likt de kat de kandeleer. Om iets voor elkaar te krijgen, doen mensen soms dingen die ze eigenlijk niet willen.
923 shares
Ik snap 'm niet
[intro]Mick Verbrugge bespreekt meer dan 250 andere Bijbelse spreekwoorden en uitdrukkingen in Bijbelse wijsheden voor managers. Dit boekje doet dienst als richtlijn voor managers die op gepaste tijd graag een cryptische wijsheid over hun personeel uitstorten.[/intro]
Door Berith van Pelt
De parallel tussen Jezus die zijn apostelen leidt en de manager die zijn werknemers aanstuurt is natuurlijk snel gelegd. Het boekje is zelfs verdeeld in categorieën, want de Bijbel heeft iets te zeggen over leiderschap, strategie, commercie, management, personeel, medewerkers en financiën.
Elk van die categorieën wordt gekoppeld aan het christendom: missionarissen worden gelijkgesteld aan commerciële verkopers en de collecte heeft natuurlijk een link met de financiën van het bedrijf. Voor wie niet thuis is in de christelijke traditie, worden de begrippen aan het begin van het hoofdstuk kort toegelicht. Verbrugge brengt de lezer op het rechte spoor.
Elk spreekwoord wordt toegelicht met een korte uitleg en een citaat uit de Bijbel, de derde streng houdt immers de kabel. Sommige daarvan zijn al redelijk in de Nederlandse taal ingeburgerd - wie geeft er niet zo nu en dan een rib uit zijn lijf uit, maar andere zijn minder bekend. Verbrugge maakt op een toegankelijke manier duidelijk waar de spreekwoorden vandaan komen.
Als neerlandica had ik het leuk gevonden de link tussen het Bijbelse citaat en de betekenis van het spreekwoord iets meer terug te zien. Dat ‘’t is zo lang als het breed is’ uit de Bijbel komt, heb ik niet onthouden van het christelijk onderwijs dat ik gevolgd heb, dus dat was al een wijsheid op zich. Maar waarom gebruiken we die uitspraak nu zoals we hem gebruiken? Ze zeggen wel dat de stenen spreken, maar ze hebben mij helaas nog niet bereikt.
Is dit boek geschikt voor jou? JA: Je aanbidt je manager als ware hij God. Of je bent gewoon geïnteresseerd in spreekwoorden en hoe je die kunt gebruiken. En dan het liefst op de werkvloer. NEE: Voor jou hoeft dat geloof allemaal niet zo; doe maar normaal, dan doe je al gek genoeg. Of je bent op zoek naar iets meer diepgang over de herkomst van de spreekwoorden.
923 shares
Ik snap 'm niet
[intro]De schrijfsters van De hond in de pot slaan spijkers met koppen in hun nieuwe boek. In dit boek worden vijftig spreekwoorden en gezegden voorzien van achtergrond en uitleg, met daarnaast een paginagrote foto waarop het spreekwoord of gezegde wordt uitgebeeld.[/intro]
Door Bastiaan Weldring
De afbeeldingen bestaan voornamelijk uit foto’s van speelgoed dat zodanig is gepositioneerd dat het de spreekwoorden op treffende wijze uitbeeldt. Leuk gevonden, maar niet heel bijzonder. Het zijn vooral de stukjes tekst die het boek interessant maken. Al in de inleiding wordt benadrukt hoe in het tegenwoordige gebruik van spreekwoorden geschiedenis en heden eigenlijk samenkomen. Het is die ervaring die centraal staat in het lezen van De hond in de pot. De drie schrijfsters omschrijven de hedendaagse spreekwoorden als ‘bewaarplaatsen van vergeten woorden of betekenissen’, als een ‘soort koelkast voor ons taalkundig erfgoed’. Menig spreekwoord is namelijk honderden jaren oud. Daarnaast wijzen de schrijfsters op spreekwoorden uit het Latijn (‘Pluk de dag’) of de Bijbel (‘De appel valt niet ver van de boom’), die soms een paar duizend jaar oud zijn.
In het boek staan niettemin vooral spreekwoorden van eigen bodem uit de afgelopen eeuwen. Elk spreekwoord of gezegde wordt voorzien van de letterlijke betekenis, een voorbeeldzin en een aansprekende omschrijving van de achtergrond ervan. Verwacht geen diepe historische analyses. De tekstjes zijn bondig en licht van toon. De schrijfsters bedienen zich van tal van voorbeelden om een spreekwoord begrijpelijk te maken. Spijkers met koppen slaan bijvoorbeeld; vroeger bestonden er ook spijkers zonder platte kop om op te slaan, een stuk lastiger timmeren! ‘Wie spijkers met koppen gebruikte, was dus praktisch en slim bezig’, zo concluderen de schrijfsters. De koelkast van taalkundig erfgoed zoals de schrijfsters het noemen, wordt door De hond in de pot erg toegankelijk gemaakt.
Is dit boek geschikt voor jou? JA: Wil je eindelijk weten hoe de aap uit de mouw komt, dan is dit boek voor jou! NEE: Vind je spreekwoorden en gezegden altijd maar verwarrend en heb je in het geheel geen behoefte daar wat aan te veranderen, blijf dan weg van dit boek.Auteurs boek: Tosca Lindeboom, Annette Wiesman, Astrid Zuidema Uitgever: Ploegsma Amsterdam Jaar: 2015 Aantal pagina’s: 120
923 shares
Ik snap 'm niet
[intro]Ja, natuurlijk, ik weet het: taal is een levend iets. En levende dingen veranderen. Onvermijdelijk. Niets aan te doen. En daarom moet ik niet zeuren over het feit dat zelfs hoogopgeleide mensen zonder blikken of blozen ‘hun hebben’ of ‘zich beseffen’ zeggen. Of ‘het meisje die …’. Het hoort gewoon bij zo’n levende taal.[/intro]
Door Friederike de Raat
Niets om stoom over uit je oren te laten komen. Al moet ik bekennen dat het telkens weer ‘au’ doet, als ik zo’n kanjer van een taalvout hoor passeren.
Maar voor één categorie in onze taal zal ik altijd in de bres springen, want ik krijg het Spaans benauwd als ik eraan denk dat die verdwijnt: onze spreekwoorden en gezegden. Zeker, ook die zijn aan veranderingen onderhevig, kijk maar eens een avondje tv. Onlangs allemaal live gehoord: in het geweer klimmen, je de longen uit het lijf lopen, iets ligt je nauw aan het hart. Jammerrrrrrr, net niet goed.
Ze zijn vaak hilarisch, die verhaspelingen, dat is het punt niet. Mijn probleem is dat we met het verdwijnen van spreekwoorden en gezegden die we niet meer thuis kunnen brengen (de kerfstok, het onderspit) ook de verhalen erachter kwijtraken. Over beroepen die we niet meer 
kennen (de vinker die het vinkentouw bedient om vogeltjes te vangen), over gebruiksvoorwerpen die we niet meer hebben (we branden ons niet meer aan een heet hangijzer). Verhalen die ons zoveel vertellen over ons verleden dat we er héél zuinig op moeten zijn.
Dus mensen, verhaspel er desnoods lustig op los met de grammatica, maar blijf af van die spreekwoorden en gezegden. Het spinnewiel van overgrootmoeder doen we toch ook niet weg omdat we het niet meer gebruiken? En op onze monumenten zijn we toch ook zuinig, al zijn ze hoogst onpraktisch om in te wonen? Dus laten we dan ook ons taalkundig erfgoed niet laten verslonzen.
[line]
Friederike de Raat is journalist en eindredacteur van NRC Handelsblad. Eerder schreef ze twee boeken over taalfouten in soorten en maten: Hoe bereidt je een paard? (2012) en Geen hond die ernaar kraait (2013). Beide boeken werden gebundeld in Een boek vol taalfouten (2014). Met haar nieuwe boek Waarom mussen nooit dood van het dak vallen hoopt ze duidelijk te maken waar die oude spreekwoorden en gezegden vandaan komen, opdat ze niet verdwijnen.
(ISBN: 9789046820117, €12,99, Nieuw Amsterdam Uitgevers)
Wil je zelf je column terugzien op onze site? Stuur je column in.
923 shares