Woordweetje: Me so hungry

1 jan 2021

Ik ben dol op misosoep. Een kom troostrijke umami, waarop subtiel zilte, scherpgesneden vierkante blokjes met een Archimedes-tartend drijfvermogen dobberen; de slierten semislijmerig zeewier nog net niet mishagend. Toch brengt dit positieve gevoelens oproepende gerecht me al snel bij haat.

Door: Brigitte Buissink

In de jaren dat ik zo nu en dan bij Van Dale op kantoor stukjes over taal zat te schrijven, ben ik besmet geraakt met het etymologievirus. ‘Misosoep’ heeft vanzelfsprekend een heel andere oorsprong dan haatdragende woorden als ‘misogaam’ en ‘misogyn’ (afkomstig uit het Grieks, van misos: ‘haat’), maar misschien is er toch een verband. En zo niet, dan leg ik er zelf wel een; ik ben tenslotte de beroerdste niet.

Een misogaam en een misogyn hebben allebei een hekel. De eerste aan het huwelijk en de tweede aan vrouwen. Een misogyne misogaam heeft wellicht een hekel aan vrouwen en daarom aan het huwelijk, terwijl een misogame misogyn misschien nog wel een relatie met een man wil, maar niet in echtelijk verband. Ik acht de kans klein dat een van beiden van misosoep houdt.

‘Misantroop’ vind ik al helemaal een intrigerend woord. Het is nóg negatiever, want een misantroop haat álle mensen en is dus genderneutraal – dat laatste is dan weer positief. Het verschilt maar twee letters van zijn antoniem: ‘filantroop’ (mensenvriend) en ook dat kan geen toeval zijn. Zoals Chrissie Hynde al zong: It’s a thin line between love and hate.

Maar wat is nu de herkomst van het Japanse miso? Wat miso is, vind ik al snel online: een mengsel van op natuurlijke wijze gefermenteerde sojabonen, zout en vaak ook granen. Heel graag had ik hier kunnen melden dat mi in het Japans ‘ongrijpbaar’ betekent en zo ‘lichtbruin’.  Maar helaas …  ik kan er niets over vinden. Japans sprekende taalvrienden, laat van je horen!

Om de Japanse afkomst van misosoep toch nog een beetje eer aan te doen, heb ik – voor het eerst – getracht een haiku te schrijven:

Warme misosoep,
smakelijke kom soelaas
nooit misantropisch

---

Kun jij ook iets vertellen over de herkomst van een woord? We lezen het graag!