Wij Nederlanders zijn maar wat trots op ons ‘onvertaalbare’ woord gezellig. En terecht: het is een positief woord en het is leuk, en lastig, om aan een buitenlander uit te leggen wat het nou precies betekent. Het is zoals ‘cozy’, maar dan minder knus, en meer gewoon je weet wel, met vrienden, leuk, als je een borrel hebt bijvoorbeeld … gezellig!
Het punt is hier dat we eigenlijk bedoelen: ‘onvertaalbaar met één specifiek woord’ en ook: ‘onvertaalbaar naar het Engels’. Ik spreek persoonlijk niet alle talen ter wereld helemaal vloeiend, maar ik weet dus ook niet of er ergens een taal is die wel een vrij directe vertaling van gezellig heeft.
Er bestaan hele boeken, websites en scheurkalenders met zulke onvertaalbare woorden in allerlei talen. Soms zijn ze echt prachtig. Een bekende voorbeeld is komorebi: het zonlicht dat door boombladeren valt. Onvertaalbaar? Hoewel ‘zonlicht dat door boombladeren valt’ misschien niet één woord is, is het toch een redelijke benadering van de betekenis van dat woord (ik heb hierbij geen Japans-sprekende informanten benaderd, overigens).
Een ander punt is: wat is precies een woord? In het Nederlands kunnen we al erg lange samenstellingen maken, zoals ‘levensverzekeringsaangelegenheden’ en ‘lagekostenluchtvaartmaatschappij’. In het Engels zetten ze spaties tussen de woorddelen, waardoor een letterlijke vertaling al niet meer als één woord gezien wordt. In het Duits zijn ze nog een stukje beter in hun samenstellingskunsten, zoals te zien is in Fussbodenschleifmaschinenverleih: een plek waar ze schuurmachines voor vloeren verhuren. In het Nederlands zouden we daar ook prima één woord van kunnen maken.
Er bestaan ook talen waar ze nóg langere woorden kunnen maken. Dat noemen we polysynthetische talen: deze talen plakken heel veel voor- en achtervoegsels aan hun woorden, waardoor één enkel ‘woord’ kan fungeren als volledige zin. Het West-Groenlands is een voorbeeld van zon polysynthetische taal. Op Wikipedia is het volgende voorbeeld te vinden:
‘Aliikkusersuillammassuaanerartassagaluarpaalli’.
Dit betekent zoveel als: ‘echter, ze zullen zeggen dat hij een fantastische entertainer is, maar …’. Ook het Fins en Turks hebben hier een handje van.
Is het echt onvertaalbaar? Wellicht met een directe en duidelijke vertaling die de connotatie en het gevoel van het oorspronkelijke woord weergeeft, ja. Maar dat maakt het alleen nog maar mooier. Ken jij nog een ‘onvertaalbaar’ woord uit het Nederlands, of juist een andere taal? Laat het achter in de comments; we zijn benieuwd!
Oost west, thuis best. De appel valt niet ver van de boom. Wie een kuil graaft voor een ander, valt er zelf in. Zoals het klokje thuis tikt, tikt het nergens. E...
ik heb besloten me aan te sluiten bij de nieuwe trend in het schrijven van onze taal de trend waarbij alle lees tekens hoofdletters en samen gestelde woorden ov...
Niet voor iedereen is foutloos schrijven vanzelfsprekend. Dus moeten we elkaar een beetje helpen. Uiteindelijk gaat het allemaal om taaltolerantie....
