… en nog 99 andere vragen over woorden
In 2013 gaven het Instituut voor Nederlandse Lexicologie (INL) en het Genootschap Onze Taal antwoord op de vraag ‘Waar komt pindakaas vandaan?’ in het gelijknamige boek. Voor liefhebbers van hagelslag hebben de twee taalorganisaties nu een tweede 
Door Bastiaan Weldring
Dagelijks bezigen we tal van woorden die we weliswaar begrijpen, maar waarvan we – zodra we er bij stil staan – niet echt de betekenis kennen. Want waar komt ‘plee’ vandaan? Wat betekent ‘oubollig’ en waarom is iets heel wits ‘spierwit’? Ik had het mezelf nog nooit afgevraagd, maar dankzij dit boekje word je je opeens bewust van alle bijzondere woorden die we gebruiken in het Nederlands. Vragen zoals die hierboven vormen in het boek telkens een apart hoofdstukje van steeds één bladzijde, met hier en daar een cartoon ernaast. Ze variëren onderling sterk in het soort antwoord dat ze bieden. Het merendeel levert een antwoord waarin men de herkomst en ontwikkeling van een woord klinkklaar uitlegt (spontaan rijst nu de vraag: waar komt ‘klinkklaar’ vandaan?). In andere hoofdstukjes geven de schrijvers aan dat de ontstaansgeschiedenis niet geheel duidelijk is, al suggereren ze altijd de mogelijke herkomst(en).
Door de beknoptheid van de hoofdstukjes leent het boek zich perfect om lekker doorheen te bladeren. De leukste feiten kun je dan onthouden om ze later als ‘wist je trouwens dat-wijsneus’ aan je vrienden te presenteren. Zo ga ik de mijne binnenkort vertellen dat het woord fauteuil weliswaar Frans is, maar dat de Fransen het een millennium geleden weer geleend hebben uit het Oudnederlandse faldistuol. Dat was een kostbare én opvouwbare stoel die rijken in de vroege middeleeuwen meenamen op reis. Later verdween het opvouwbare element en verwees het woord vooral naar een ‘comfortabele thuisstoel’.
Meer antwoorden wens ik niet te verklappen. Ben je begaan met taal en wil je die interesse voeden, zoek de antwoorden dan op in dit boek! Ook als je taal niet bijster interessant vindt, is het boek de moeite waard om te tezen. Het brengt de alledaagsheid van ons spreken in een net iets ander licht. Je beseft plots welk een gekkigheid of historische achtergrond er in ons taalgebruik schuilt. Daarom hoop ik op een spoedig nieuw deel, waarin de schrijvers onder meer uitleggen wat ‘klinkklaar’ betekent. Tot die tijd kun je achterover geleund in je fauteuil van dit boek genieten!
Is dit boek geschikt voor jou?
JA: Was er een woord in bovenstaande tekst waarvan je de achtergrond of herkomst wil weten? Heb je je ooit afgevraagd waar een bepaalde term vandaan komt? Ben je tot hier gekomen met het lezen van de recensie? Lees dan ook het boek!
NEE: Hagelslag smaakt hetzelfde, ongeacht de herkomst van de term. Op de plee plas je en spierwit is het tegenovergestelde van spierzwart, simpel. Onderzoek naar woorden die je al kunt gebruiken is klinkklare onzin. Denk je dit soort gedachten, laat het boek dan maar even liggen.
Auteurs: Laura van Eerten, Tanneke Schoonheim, Josefien Sweep, Rob Tempelaars, Vivien Waszink (INL), Raymond Noë (Onze Taal)
Uitgeverij: Druk Bariet
Jaar: 2015
Pagina’s: 125
Hebben? Bestel hier:
Soms doe ik het nog weleens met mijn vrienden. Gewoon even om even terug te denken aan die tijd die ik nooit heb gekend. Die tijd van het polygoonjournaal en da...
De Nederlandse taal is prachtig, dat weet ook Wim Daniëls. Met zijn spiksplinternieuwe boek ‘Huppelnederlands’ schreef hij een ode aan de vrolijkste woorden van...
Een borrel, borrelen, de VrijMiBo … Hoewel Nederlanders vaak het woord ‘gezellig’ benoemen als het meest typische en onvertaalbare Nederlandse woord, hoort de b...
In onze scheurkalender 2018 staan verspreid over het jaar een aantal eologismen. Maar wat is dat nou, een eologisme? Een eologisme is een nieuw woord dat ontsta...