Woordweetje: pindakaas

Toen ik nog een Tiesje was, deed ik eens uit verveling een spelletje met een vriend. We hadden allebei een stukje kauwgom en we beloofden elkaar dat we dat erge...
#pepsigate! #drakegate! #tostigate! Gates zijn hip, vooral op sociale media en met een hashtag ervoor. En ‘gate’ betekent in deze woorden dan ‘schandaal’ of in ieder geval – iets minder groot – ‘ophef’ of ‘relletje’. Maar waar gaan deze jonge schandaaltjes over? Neem Pepsigate. Pepsi maakte een gezellig nieuw reclamespotje: een protestmars, veel politie op de been, ziet er niet al te gezellig uit. Maar gelukkig is daar een mooi lid van de Kardashian-familie, Kendall Jenner. Kendall geeft een agent een blikje Pepsi, en dan is het ineens wel gezellig. “Een happy end door cola”, vatte de Volkskrant samen. Wereldwijde hoon volgde, en hopla, het woord ‘Pepsigate’ was geboren.
Door: Vivien Waszink
En dan de rapper Drake. Die zou optreden, op een vrijdag in januari al. Maar toen toch niet. Toen zou-ie de week erna komen. Maar toen toch niet. Nee, 27 maart, dan kwam hij echt. Maar nee hoor, hij kwam niet. En dat terwijl we allemaal al in de Ziggo Dome zaten te wachten, ik ook. Het nieuwe werkwoord draken – ‘niet komen opdagen bij een afspraak’ – was snel bedacht, maar ook #drakegate deed het goed op Twitter.
En hoe zat het ook alweer met het raadsel van de tosti? Nou, zo: Rutger Castricum van PowNews interviewt Tunahan Kuzu, leider van een politieke partij. Het lijkt erop dat Kuzu tijdens het interview een tosti in zijn binnenzak stopt. Hilariteit alom, vooral op Twitter; twilariteit dus eigenlijk. En waarom doet Kuzu dat eigenlijk? Om de tosti warm te houden of om zichzelf warm te houden? Kuzu onthult ‘het mysterie van de tosti’ later in een filmpje (met de X-files-tune er natuurlijk onder): het is geen tosti, maar een telefoonhoesje. Tostigate!
Interessant zijn het woordje ‘gate’ en het verhaal hierachter. Gate komt oorspronkelijk van ‘Watergate’, de naam van een gebouwencomplex in Washington dat het hoofdkantoor van de Democratische Partij was. In de jaren zeventig speelde zich daar een politiek schandaal af rond Richard Nixon, de toenmalige president. Algauw gingen mensen de naam ‘Watergate’ niet alleen gebruiken voor het gebouw, maar ook voor het schandaal zelf. Enige tijd later werd een schandaal in Nicaragua ‘het nieuwe Watergate’ genoemd. En weer daarna werd dat stukje ‘gate’ uit Watergate gehaald en gingen mensen het in de betekenis van ‘schandaal’ gebruiken in nieuwe samenstellingen. Terwijl het dat eigenlijk helemaal niet betekent: gate betekent zoiets als ‘poort’. Ook in de naam ‘Watergate’ en voor de gates op Schiphol geldt dit.
Misschien lijkt het of taalgebruikers zelf bewust heel actief woordstukjes aan het lospeuteren zijn, maar dat is natuurlijk niet zo. Het is een soort onzichtbaar proces, en ineens zie je een woordje steeds vaker verschijnen. Een gek woordje dus, ‘gate’. En kun je het eigenlijk wel als los woord gebruiken? Of moet je het altijd achter een ander woord plakken? Taalkundigen zijn er nog niet helemaal uit.
Maar de gates gaan intussen gewoon verder. Monicagate. Mabelgate. Tepelgate (feat. Justin Timberlake en Janet Jackson). Dat zijn al oude gates. Vorig jaar hadden we nog Yurigate, toen turner Yuri van Gelder naar huis werd gestuurd van de Olympische Spelen. En Stiekemgate, het schandaal rond de Commissie Stiekem. En dieselgate natuurlijk: autofabrikant Volkswagen bouwde in sommige typen dieselauto’s intelligente software in, om te sjoemelen met resultaten van milieutests.
Gate: hoe een verkeerde conclusie, ook een soort taalvoutje eigenlijk, een heleboel mooie nieuwe woorden opleverde.
Meer van Vivien Waszink:
Wil je ook je column terugzien op onze site? Stuur je column in.
Toen ik nog een Tiesje was, deed ik eens uit verveling een spelletje met een vriend. We hadden allebei een stukje kauwgom en we beloofden elkaar dat we dat erge...
Laatst las ik op een mobiel voor het eerst zo’n sms’je van Burgernet, een service die haar burgers berichtjes verstuurt als iemand vermist is geraak...
De datum is 13 april 1888. In een lokale Parijse krant leest Alfred Nobel dat ‘ie dood is. Hij controleert zijn hartslag en kijkt in de spiegel. Volgens d...
Enig idee wat een klepnootje is? Of een mannetje schep schep? Of pronkelen? Knusselen, dan? Een hoep? Nee, niemand?...