Ik snap 'm niet

[intro]Voor de ingewijden in de moderne poëzie geeft de titel al weg wie de inspiratiebron van dit boek moet zijn geweest voor Guus Middag. Poëzie is al lang geen ver-van-je-bedshow meer, zo laat ook deze muziekformatie zien: je kunt het gewoon op de radio tegenkomen. En die poëzie van tegenwoordig verdient meer aandacht.[/intro]

Door Berith van Pelt

Guus Middag verzamelde twintig hedendaagse gedichten die hem raken, en hij vraagt zich elke keer af waarom zo’n gedicht hem raakt. Het resultaat is een persoonlijke bloemlezing, met gedichten van bekende en minder bekende dichters, hiphoppers en zangers en zangeressen. Het boek gaat niet over wat goede poëzie is en is ook niet bedoeld om een overzicht van moderne dichters te geven. En daarom is het juist zo mooi.

In de stukken die Middag over de gedichten schrijft, herken je soms klassieke poëzieanalyse, maar vaak is het ook een persoonlijke zoektocht: een worsteling met de tekst, de lading en de betekenis. Doordat Middag zelf duidelijk aan het woord is in de stukken, voelt het oprecht en kun je hem makkelijk volgen in zijn gedachtegang.

De gedichten verschillen van elkaar: ze variëren van korte, rijmende gedichten tot lange zinnen die zonder eind over de regels en de pagina’s lijken te lopen. Uit de verbanden die Middag in zijn beschouwende stukken legt – met de Bijbel, literatuur en geschiedenis – en de interpretaties die hij te berde brengt, wordt duidelijk dat hij weet waar hij over praat. Deze gedichten zijn zeker niet de eerste die hij onder ogen krijgt en literatuur in het algemeen is hem niet vreemd. Dit biedt de lezer interessante nieuwe invalshoeken en een helpende hand bij het duiden van de gedichten.

Als je een paar gedichten met beschouwing gelezen hebt, merk je dat je in het volgende gedicht oplettender bent. Wat zou de dichter bedoeld hebben met bepaalde woordkeuzes en zinsneden? Ik zag opeens verbanden tussen woorden en zinnen die ik bij een eerste, op zichzelf staande lezing niet gezien zou hebben. Middag toont je dus niet alleen zijn interpretatie, maar helpt je ook een eigen lezing te vinden.

Een boek om van poëzie te (leren) genieten. Een ode aan de moderne poëzie en de vele variaties die ze rijk is. De wereld mag dan plat zijn, de poëzie van tegenwoordig is dat zeker niet.

Is dit boek iets voor jou?

JA - Als je dol bent op poëzie, maar je best vaak afvraagt wat je nu eigenlijk aan het lezen bent.

NEE - Als je poëzie liever zelf analyseert en geen behoefte hebt aan iemand die je door de tekst heen gidst.

Meer van Guus Middag

Ik snap 'm niet

[intro]Zo. Daar begint de dichtbundel van Tim Hofman mee. Het veelbesproken boek dat inmiddels al aan zijn zevende druk toe is, bevat veel woordgrapjes, maar ook gedichten die net even wat dieper gaan. Tim Hofman speelt met taal. En dat is goed.[/intro] Door Stefanie Meijers Een van de mooiste werkjes waar zijn taalgevoel naar voren komt, is wat mij betreft het gedicht 'Eenzaam, twee samen'. De twee gedichten zijn los te lezen, maar vormen samen een heel nieuw gedicht over "een eenzame man met een ego voor twee". Ook het gedicht 'Stein' is erg fijn. De clou verklap ik niet, dat zou zonde zijn. Het rijmschema doet Sinterklaasachtig aan, maar ondertussen is het een prachtig geschreven taalraadsel. 'Egocentrie' en 'Wij Ik Jij' zijn twee taalpuzzels waarin Hofman laat zien dat hij plezier in taalgebruik heeft. De gedichten zijn opgesteld in een vierkant, waarin de letters naast elkaar woorden vormen. Afhankelijk van de leesrichting krijgen de woorden een andere betekenis. Zijn woordgrapjes zijn een heel stuk flauwer, maar heerlijk als je ervan houdt. Ik houd ervan. In woordgrappen schemert soms de slimste humor door. 'We'll zee' is mijn favoriet: Zijn er walvissen, of nie? Geen idee, whale see. Er staan ook vrij donkere gedichten in het boek, die wellicht beter waren overgekomen als de flauwe humor achterwegen gelaten was. Bij 'Hoermoordenaar' komen allerlei nare beelden met veel bloed naar voren, terwijl het gedicht uiteindelijk eindigt in een grapje. Hierdoor snap ik het niet helemaal, maar dat kan ook aan mij liggen. Misschien houd ik meer van gevatte woordgrappen en mooie verhalen. Een gedicht dat die twee juist prachtig combineert is 'Dement to be'. Een cynisch grapje in de titel en vervolgens een krachtig verhaal over een dementerende man. ‘Vreemdgaan’ is een pijnlijk mooi verhaal over een jongen die vreemdgaat met de buurvrouw; licht gebracht, maar daardoor heel sterk. Het commentaar dat Tim Hofman geen echte dichter is, is onzin. Ik denk niet dat er een lijst specifieke criteria aan het beroep dichter hangt. Zeker, niet alles is even geslaagd, maar wat maakt dat uit ... Het boekje vliegt over de toonbanken en laat jongeren dichter bij dichtkunst komen. Waar iedereen roept over taalverloedering, laat Tim Hofman zien dat taal er is om mee te spelen. En dat is een goede zaak. Zo.

Is dit boek geschikt voor jou? JA: Om woordgrapjes moet je veel te hard lachen, je houdt ervan om iets langer naar een tekst te kijken om te ontdekken wat er staat en het maakt je niet uit in wat voor vorm gedichten gegoten worden. Of je vindt Tim Hofman gewoon een leuke vent, kan ook. NEE: Dichten moet volgens jou volgens een strak stramien. Dan laat maar. Dit ga je vervelend vinden. Woordgrapjes vind je flauw. Of je vindt Tim Hofman geen leuke vent, kan ook.

Auteur: Tim Hofman Uitgeverij: Meulenhoff Verschenen: 17 januari 2017 Pagina’s: 96