Ik snap 'm niet

[intro]Gezegdes en uitdrukkingen zijn in het leven geroepen om situaties makkelijk te kunnen scharen in een categorie, zodat iedereen even weet waar we het eigenlijk over hebben. Voorbeeld: "Ik sprong een gat in de lucht." Ik was zó blij, ik sprong zó hoog dat er bij wijze van spreken een gat in de lucht ontstond. Dit kan natuurlijk niet echt. Nee? Nee.[/intro]   Door Lisa van Os   Nog een voorbeeld: "Hij windt er geen doekjes om." De precieze oorsprong van deze uitdrukking doet er niet toe. Het gaat erom dat iemand die er geen doekjes om windt, vrij recht voor z'n raap is. En ad rem. En direct. En ... nou ja, dat soort dingen. Weten we allemaal. Maar dan is daar het moment dat mensen figuurlijk en letterlijk door elkaar gaan halen, of – erger nog – het woord 'letterlijk' lukraak in een zin gooien. Klinkt écht en gemeend. Maar wat ze niet weten is dat “Ik sprong letterlijk een gat in de lucht!” niet betekent dat je echt héél erg blij was, maar dat je persoonlijk de ontdekker bent van een wormgat dat ontstond op het moment dat jij in die lucht sprong. Kan niet. Ga je dood. Makkelijker voorbeeld: "Het heeft m'n leven letterlijk op zijn kop gezet." NEE. NEE! Dat kan namelijk niet. Letterlijk volgt de letterlijke betekenis van elk woord en laat de betekenis van de uitdrukking voor wat-ie is. Dus tenzij je het leven in je nagelriem bedoelt en je je vingers nu gedwongen 24/7 ondersteboven houdt, kan dit niet. Bij ons thuis maken we er een sport van de verkeerde 'letterlijkjes' te herkennen. Nog één: “Ik ben gebroken. Letterlijk.” Snel 112 bellen dan maar. Ook als iemand zich letterlijk doodgeschrokken is, trouwens, al ben je dan vaak al te laat. "Ik heb dit huis de afgelopen jaren zien herrijzen. Als een feniks uit de as. Letterlijk." Oh my god, zombies bestaan! In het nieuws notabene: “Frankrijk werd letterlijk gegijzeld.” Da's knap. Met een hele grote blinddoek? Vooruit, ook een voorbeeld waarbij 'letterlijk' wél kan: "Letterlijk met de handen in het haar zitten." Als je het niet meer ziet zitten, zit je niet altijd met je handen in je haar. Maar als je dat op dat moment wel zat, mag je dit zeggen. Luister zelf eens, de 'letterlijkjes' vliegen je om de oren. Figuurlijk dan. Kijk voor meer blogs over taal, woordjes en onzinnige dingen op doorlisa.wordpress.com.

[line]

Wil je zelf je column terugzien op onze site? Stuur je column in.