Ik snap 'm niet

[intro]#pepsigate! #drakegate! #tostigate! Gates zijn hip, vooral op sociale media en met een hashtag ervoor. En 'gate' betekent in deze woorden dan ‘schandaal’ of in ieder geval – iets minder groot – ‘ophef’ of ‘relletje’. Maar waar gaan deze jonge schandaaltjes over? Neem Pepsigate. Pepsi maakte een gezellig nieuw reclamespotje: een protestmars, veel politie op de been, ziet er niet al te gezellig uit. Maar gelukkig is daar een mooi lid van de Kardashian-familie, Kendall Jenner. Kendall geeft een agent een blikje Pepsi, en dan is het ineens wel gezellig. "Een happy end door cola", vatte de Volkskrant samen. Wereldwijde hoon volgde, en hopla, het woord 'Pepsigate' was geboren.[/intro] Door: Vivien Waszink En dan de rapper Drake. Die zou optreden, op een vrijdag in januari al. Maar toen toch niet. Toen zou-ie de week erna komen. Maar toen toch niet. Nee, 27 maart, dan kwam hij echt. Maar nee hoor, hij kwam niet. En dat terwijl we allemaal al in de Ziggo Dome zaten te wachten, ik ook. Het nieuwe werkwoord draken – ‘niet komen opdagen bij een afspraak’ – was snel bedacht, maar ook #drakegate deed het goed op Twitter. En hoe zat het ook alweer met het raadsel van de tosti? Nou, zo: Rutger Castricum van PowNews interviewt Tunahan Kuzu, leider van een politieke partij. Het lijkt erop dat Kuzu tijdens het interview een tosti in zijn binnenzak stopt. Hilariteit alom, vooral op Twitter; twilariteit dus eigenlijk. En waarom doet Kuzu dat eigenlijk? Om de tosti warm te houden of om zichzelf warm te houden? Kuzu onthult ‘het mysterie van de tosti’ later in een filmpje (met de X-files-tune er natuurlijk onder): het is geen tosti, maar een telefoonhoesje. Tostigate! Interessant zijn het woordje 'gate' en het verhaal hierachter. Gate komt oorspronkelijk van 'Watergate', de naam van een gebouwencomplex in Washington dat het hoofdkantoor van de Democratische Partij was. In de jaren zeventig speelde zich daar een politiek schandaal af rond Richard Nixon, de toenmalige president. Algauw gingen mensen de naam 'Watergate' niet alleen gebruiken voor het gebouw, maar ook voor het schandaal zelf. Enige tijd later werd een schandaal in Nicaragua ‘het nieuwe Watergate’ genoemd. En weer daarna werd dat stukje 'gate' uit Watergate gehaald en gingen mensen het in de betekenis van 'schandaal' gebruiken in nieuwe samenstellingen. Terwijl het dat eigenlijk helemaal niet betekent: gate betekent zoiets als ‘poort’. Ook in de naam 'Watergate' en voor de gates op Schiphol geldt dit. Misschien lijkt het of taalgebruikers zelf bewust heel actief woordstukjes aan het lospeuteren zijn, maar dat is natuurlijk niet zo. Het is een soort onzichtbaar proces, en ineens zie je een woordje steeds vaker verschijnen. Een gek woordje dus, 'gate'. En kun je het eigenlijk wel als los woord gebruiken? Of moet je het altijd achter een ander woord plakken? Taalkundigen zijn er nog niet helemaal uit. Maar de gates gaan intussen gewoon verder. Monicagate. Mabelgate. Tepelgate (feat. Justin Timberlake en Janet Jackson). Dat zijn al oude gates. Vorig jaar hadden we nog Yurigate, toen turner Yuri van Gelder naar huis werd gestuurd van de Olympische Spelen. En Stiekemgate, het schandaal rond de Commissie Stiekem. En dieselgate natuurlijk: autofabrikant Volkswagen bouwde in sommige typen dieselauto's intelligente software in, om te sjoemelen met resultaten van milieutests. Gate: hoe een verkeerde conclusie, ook een soort taalvoutje eigenlijk, een heleboel mooie nieuwe woorden opleverde. [line] Over Vivien Waszink Twaalf jaar was Vivien Waszink toen ze haar grote liefde ontdekte: de hiphop. En die heeft haar nooit meer losgelaten. Nu, vijfentwintig jaar later, schreef ze er zelfs een boek over, 'Woord!' dat specifiek gaat over de taal van de nederhop. Want taal is een andere passie van Vivien, die bij het Instituut voor de Nederlandse Taal (INL) werkt en haar afstudeerscriptie schreef over het woord 'leuk'. [line] Meer van Vivien Waszink:  

Wil je ook je column terugzien op onze site? Stuur je column in.