Boekrecensie: Woordenboek van het Algemeen Onbeschaafd Nederlands

Algemeen Beschaafd Nederlands, ik beheers het. Maar ook voor een goede pot schelden draai ik mijn hand niet om. Er zijn honderden woorden die je van je ouders, familie, vrienden, collega’s leert, maar nooit zag ik er zoveel op papier. Het lezen van het Woordenboek van het Algemeen Onbeschaafd Nederlands is een feest van herkenning.

Door Ivar Bos

Bladerend door de letters A tot en met Z ga je (on)bewust op zoek naar de scheldwoorden die je al kent. Maar nergens krijg ik het gevoel dat het boek incompleet is. Dat is een knappe prestatie, waarmee samenstellers Wagenaar en Aalbrecht de Kruyskampprijs 2015 binnensleepten. Vooral de zeer grondige aanpak viel bij de jury in goede aarde: “Met informatie over de herkomst van onbeschaafde betekenissen en sappige citaten (uit de Nederlandse literatuur, IB) zet het een nieuwe standaard in de beschrijving van de informele woordenschat.”

Hete brij

Ik ben het met de jury eens dat dit woordenboek zeer grondig is samengesteld. Nu moet ik toegeven dat ik het niet van A tot en met Z heb gelezen; het blijft toch een woordenboek. Maar de woorden die ik wel heb gelezen, worden zeer goed uitgelegd zonder om de hete brij heen te draaien. Taboes bestaan niet. Racistisch, vrouwonvriendelijk, erge ziektes, niets wordt vermeden. Wat te denken van negerzweet (koffie). Sommige woorden kunnen duidelijk niet meer.

Modewoord

Ik geef toe, vooral als ik alleen ben kan ik nog wel eens een potje ordinair schelden. Maar van het gemak waarmee ik soms mensen hoor schelden in het openbaar, krijg ik toch een slecht gevoel. Vooral ‘kanker’ is een modewoord dat om de haverklap opduikt. Het meest bizarre vind ik het wanneer het als versterkend positief wordt ingezet. Kankermooi, kankerlekker. Ik volg die trend niet. Maar laten we elkaar geen mietje noemen. Iedereen scheldt er wel eens op los. In de auto, wanneer je een zondagsrijder voor je hebt, of wanneer je met windkracht zes een regenbui recht in je gezicht krijgt, net als je naar een belangrijk sollicitatiegesprek fietst.

Schavuit

Mijn favoriete schuine woorden komen uit het oud-Hollandsche scheldwoordenarsenaal. Doerak, schavuit, schobbejak, het zijn de vergeten groenten van het ABN. Ik mis nog wel enkele woorden: lullenbijter en hanky-panky hadden er in moeten staan. Dat maakt het naslagwerk van Wagenaar en Aalbrecht echter niet minder hilarisch.

Is dit boek wat voor jou?

JA: Ben je die standaard scheldwoorden ook wel zat en zoek je inspiratie? Dit boek is voor jou een feest van A tot en met Z! Ik kan je voorspellen: je kent nog niet een kwart van alle woorden als je begint te lezen. Verras je vrienden door origineel uit de hoek te schelden.

NEE: Doneer je maandelijks geld aan de Bond tegen Vloeken, dan is dit wel het meest duivelse boek dat je ooit in handen hebt gehad. Tip voor de komende wintermaanden: koop alle woordenboeken op en gooi ze stiekem in de houtkachel, dan heb je het probleem in een vloek en een zucht verholpen.

Samengesteld door: Heidi Aalbrecht en Pyter Wagenaar
Uitgever: Prisma
Jaar: 2015
Aantal pagina’s: 350