Woordweetje: pijpen

‘Naar iemands pijpen dansen’, ken je die uitdrukking? Vast wel! Maar wat betekent ‘pijpen’ in dit geval? Het ligt voor de hand om te denken aan broekspijpen: dansen, pijpen, benen, de associatie is snel gemaakt. Toch klopt dat niet. ‘Pijpen’ betekent hier fluiten. Naar iemands fluiten dansen, dus. Denk hierbij aan de middeleeuwse kermisartiest die zijn beer liet dansen op de melodie van zijn muziek. Als je naar iemands pijpen danst, doe je op commando precies datgene wat je gezegd wordt.

Door Maurits Geerts

Deze oorspronkelijke betekenis van het werkwoord ‘pijpen’ is in de loop der tijd op de achtergrond geraakt. Die andere is gangbaarder geworden. Daar ga ik niet te veel op in – we houden het netjes. Toch, taalkundig is het natuurlijk wel interessant dat een woord twee tegenovergestelde handelingen kan uitdrukken. Hetzelfde woord kan blijkbaar zowel ‘blazen’ als ‘zuigen’ betekenen. Vaak wuif ik dit soort tegenstrijdigheden weg met het argument dat het Nederlands nu eenmaal een gekke taal is, maar in dit geval volstaat dat niet. We zien hetzelfde verschijnsel namelijk terug in het Duitse ‘blasen’ en natuurlijk ‘blowjob’ in het Engels. In tegenstelling tot het Nederlands is in deze talen de oorspronkelijk betekenis niet vergeten. Beide woorden zijn nog steeds gangbaar in de betekenis van ‘blazen’, naast de betekenis die we hier bedoelen.

Een goede verklaring heb ik eerlijk gezegd niet. Een betekenis die in één taal verschuift, kan een misverstand zijn. Een verschuiving die we in meerdere talen zien, krijgt het karakter van een patroon. Dit woordweetje is dus tegelijk ook een woordvraagje. Wie het weet, mag het zeggen!

Heb jij altijd al de herkomst van jouw favoriete woord willen weten? Laat het ons hieronder weten!