923 shares
Ik snap 'm niet
[intro]Eén jaar vertoeven op de toneelschool heeft me veel geleerd. Hoe ik moet staan. Hoe ik mijn stem moet gebruiken. Hoe ik met veel overtuiging wijze dingen kan zeggen over ongelofelijk slechte en vreemde toneelvoorstellingen – daar noemen ze dat 'absurdisme' – zonder dat het dom klinkt, terwijl ik inhoudelijk eigenlijk niets zeg. Dat. En het feit dat ik niet zomaar kan zeggen: “Ik vond het leuk.” Want, zo zei mijn docent: "'Leuk’ betekent niks." ‘Leuk’ was dus fout.[/intro] Door Dion van Meel Mijn medestudenten en ik moesten kunnen uitleggen waarom we een toneelstuk interessant vonden. Of grappig. Of romantisch. Of educatief. Altijd lag ‘leuk’ op het puntje van m’n tong. Met veel moeite deed ik pogingen om ‘leuk’ in m’n hoofd te vervangen door een woord met méér inhoud, om mijn toneeldocent maar tevreden te stellen. Het bedenken duurde lang. Veel te lang. Dan was mijn beurt weer voorbij, wat m’n docent maar niks vond. Na dat jaar moest ik weg. Ik maakte te veel fouten. Hij vond me denk ik niet meer leuk. Zo’n tien jaar later sta ik voor de klas als docent Nederlands. De opmerking van die toneeldocent ben ik nog steeds niet vergeten. Iedere les word ik geconfronteerd met ‘leuk’ als een leerling weer braaf antwoord geeft op mijn vraag naar zijn mening. Ik doe mijn best om hem zijn mening te laten beargumenteren. “Waarom is het leuk? Wat bedoel je met leuk?” Het lesboek probeert me erbij te helpen. Het noemt de woorden die de leerlingen zouden moeten gebruiken ‘beoordelingswoorden’; woorden die aangeven hoe leerlingen een boek, film, toneelvoorstelling of andere ervaring kunnen beoordelen. Maar leerlingen onthouden die woorden niet. Ze onthouden alleen die ene tegenhanger: saai. En dat is logisch. ‘Saai’ is namelijk duidelijk, krachtig en recht door zee. ‘Saai’ kan niet vervangen worden, alleen maar versterkt, zoals ‘oersaai’ en ‘bokkesaai’. ‘Saai’ is populairder dan ‘leuk’. ‘Leuk’ is niet leuk meer. ‘Leuk’ is passé. ‘Leuk’ is saai geworden. Net als ‘dolletjes’, ‘enig’, ‘tof’ en ‘mieters’ is ‘leuk’ op een krukje in de hoek gezet, om alleen nog maar opgepakt te worden als een leerling een opstel moet maken met een opdracht waarin iets positiefs moet worden gezegd over een saai boek. ‘Leuk’ heeft afgedaan, want nooit meer is ‘leuk’ genoeg voor leerlingen. Nooit meer is ‘leuk’ zomaar leuk. Over de herkomst van ‘leuk’ is men onzeker. De kenners denken dat het woord afstamt van het woord ‘lauw’, ofwel ‘halfwarm’. En dat betekent dat er nog hoop is voor ‘leuk’, want ‘leuk’ is tegenwoordig niet alleen ‘flex’, ‘leip’, ‘ziek’ en ‘master’. Niet alleen ‘vet’, ‘kapotvet’ en ‘moddervet’. ‘Leuk’ is ook chill. En chill is Engels voor fris. En fris zit tegen lauw aan. ‘Leuk’ is nu dus even afgekoeld, maar ooit zal ‘leuk’ weer de shit zijn. De lauwe shit. De moddervette lauwe shit. Ik weet het zeker.
Dion van Meel is docent Nederlands op een middelbare school in Tilburg en keeper bij Willem II amateurs. Hij schrijft graag columns en korte verhalen over dingen die hem opvallen in de wereld van het voetbal, het onderwijs en de Nederlandse taal. Je kunt zijn overdenkingen ook volgen op Facebook en via dionvanmeel.nl, en natuurlijk hier! Lees meer taalcolumns van Dion.
Wil je zelf je taaloverdenkingen terugzien op onze site? Stuur je column in.
Door Tessa Romein
Iemand noemt cool. Dat is natuurlijk hetzelfde als chill, want cool is ook koud. Cool ken ik uiteraard, maar wat ik nog niet kende in de categorie 'temperatuur' is fucking lauw. Dat klinkt toch niet bepaald als positief commentaar! Hetzelfde geldt voor (het eveneens in de tachtiger jaren in zwang zijnde) heavy. Dat klinkt toch eerder verdrietig dan lovend – bij heavy krijg ik visioenen van gebogen schouders en treurwilgen. En wat te denken van wreed en gruwelijk? Beide woorden hebben óók een positieve lading, zij het in verschillende decennia. Vet valt ook in deze categorie. Als ik langs de schappen in de supermarkt loop, schreeuwen de verpakkingen mij toe dat er geen of minder vet in de producten zit, want vet is slecht. Best eigenaardig dus, dat vet een heel eigen leven is gaan leiden als een woord met een gunstige betekenis.
Heel lang was het woordje leuk zèlf niet cool, maar de mode beweegt in golven dus tegenwoordig mag ‘leuk’ gewoon weer: "Helemaal leuk!" Of: "Té leuk!" Een vriendin van mijn leeftijd heeft het af en toe over ernstig leuk en de tienerdochter van een andere vriendin schijnt wel eens kapot leuk te zeggen – weer zo’n verbazingwekkende term.
Een zakelijke kennis schrijft: “Laatst hoorde ik iemand iets porno noemen en dat bleek ook een nieuwe benaming voor leuk te zijn." Hmmm… als fervent theatergangster heb ik vermoedelijk heel wat uit te leggen als ik voorstellingen als porno ga omschrijven. Ik denk dat ik nog maar even in de jaren tachtig blijf hangen.
Heb je ook een leuk idee voor een column en kun je goed schrijven?